Luc van Gent

Encyclopedie van Noord-Brabant 2 (1985) 41-43

Luc van Gent

• Op 4 juli 1925 geboren in Den Bosch, als jongste in gezin met dertien kinderen.
• Jongere broer van kunstenaar Domien (1917/1979), 'een los werkman in dienst der muze'.
• Acteur en televisieregisseur bij KRO.
• Van 1967 tot 1982 directeur van Stadsschouwburg Casino.
• Medegrondlegger van en drijvende kracht achter Stichting October 1944.
• Spil in contacten met bevrijders.
• Onderzoeker en kenner bij uitstek van oorlogsgeschiedenis van Den Bosch.

Brabants Dagblad vrijdag 5 juli 2013 | 30-31

Luc en Agnes van Gent

Functies / onderscheiding(en)

• Stadspenning 's-Hertogenbosch (brons), 23 oktober 1992
• Gouden Bamberger, februari 1995
• Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, 24 maart 1995

Luc van Gent: Roomse regels thuis en in de boekhandel Mosmans

Luc van Gent, geboren 4 juli 1925, ging na het gymnasium naar de toneelschool en van daaruit stapte hij in het theaterleven. Met de gezelschappen Haagse Comedie en Comedia bezocht hij al het Casino, waar hij in 1967 directeur van de schouwburg zou worden. Daar tussen in was hij toneel- en t.v.regisseur, respectievelijk bij de NOS (voorheen NTS) en de KRO. Anekdotisch is de beschrijving van het gezin Van Gent met vader aan het hoofd, die in 1901 met de boekhandel G. Mosmans Zoon begon. Luc van Gent (1925): voormalig directeur van schouwburg Casino. Vader kwam uit Schiedam. Het was een nogal katholieke familie. Drie broers van hem werden pater Dominicaan. Het gezin kwam naar Brabant toen vader samen met compagnon Jan d'Herripon eigenaar werd van boekhandel Mosmans, toen nog aan Markt 27. Als pauselijke uitgever in een katholieke stad met veel vertakkingen naar kloosters en instellingen gaf Mosmans ook veel literatuur uit: kerkboeken en rozenkransen. Je kunt zeggen dat ons gezin dreef op het commerciële gedeelte van het katholicisme. Moeder, geboortig uit de Peel, was wat je noemt een vrouw met allure. Ze was secretaresse van de St. Elisabethvereniging en bestuurslid van de katholieke vrouwenbond. Wat het precies inhield weet ik niet, maar het waren hele pittige dames die behept waren met maatschappelijke problemen. Zo iets vergelijkbaars met het Katholiek Vrouwengilde. Als Brabantse had ze dat speelse, dat joi de vivre. We hebben dat artistieke van ons moeder. Vader ervaarde in zijn milieu toch wel een taboe op dat soort uitingen. Kort na de eerste wereldoorlog verhuisden we van het Kardinaal van Rossumplein naar Peperstraat 1, naast Karel van Lanschot de bankier. De straat was een begrip. Je behoorde bij de sjiek als je daar woonde met de burgemeester, notarissen en andere notabelen. Ik was de jongste en werd de benjamin genoemd. Het was ook gemakkelijk, want diegenen die vóór mij kwamen moesten de spits afbijten. Met vriendjes uit de buurt speelden we onder de lindebomen van de Parade, een landerige oppervlakte met grint, waar ik vaak mijn knieën kapot ben gevallen. De St. Jan, waarin ik gedoopt ben, stond als een grote schaduw over ons heen. Geboortebeperking Tijdens de oorlogsjaren doorliep ik het Stedelijk Gymnasium: vijfklassen plus één schooldag in de zesde. In 1944 heb ik toch het diploma gekregen. De lektuur van de firma Mosmans was bij elkaar genomen interessant genoeg om er iets uit te halen. In zijn keuze van boeken, je kunt het zacht censuur noemen, voorkwam vader dat er thuis verkeerde lektuur werd gelezen. De kollektie van de boekhandel was aan strenge regels onderworpen, geen lektuur die door de Kerk in het verdomhoekje was geduwd. Trouwens, in elk boek stond de stempel van de bisschop - Nihil Obstat - geen bezwaar. Iedere zondag kwam mijnheer pastoor op bezoek om een borreltje te drinken. Je kent ze onderhand wel, die verhalen over de pastoor die kwam kijken of er nog geen kleine was geboren. Prachtig, ik neem ze aan voor wat ze waard zijn. Of ze voor ons thuis herkenbaar zijn? Dat weet ik niet. Geboortebeperking was van den duvel. Dat heette in die tijd: de neomalthusiaanse bond. Voor de kerk betekende geboortebeperking een overtreding, waardoor je niet eens meer de biechtstoel in mocht. Je was bij voorbaat al geëxcommuniceerd. Ik ben al dat gene pas bewust geworden toen ik sexueel ontwaakte. Uit nieuwgierigheid stapte ik met rooie oortjes boekhandel Mosmans binnen om eens te weten te komen wat er allemaal aan de hand was op dat gebied. Wat dit aangaat hebben onze ouders bijzonder gefaald. Ze hadden nooit geleerd op welke manier je kinderen voorlicht. Je kunt het ze niet kwalijk nemen. Wegens de taboesfeer en door de traditie werd er in de meeste gezinnen niet over sex gepraat. Het zal aan de calvinistische inslag liggen. Sex gebeurde alleen stiekem op de slaapkamer met de deur dicht. Heilig huwelijk Sex kreeg juist door die geheimzinnigheid iets aparts, hoe gek het ook klinkt. Tegenwoordig hoef je de deur niet uit te komen of je ziet de blote tieten al bij de sex­clubs hangen. In onze tijd... de gedachte alleen al! Iedereen moet maar zien wat-ie er mee doet. Wel of niet pornografisch bezig zijn, voor mij is het huwelijk nog steeds een heilig goed. Daar streef ik naar.

57

De vier zonen van muziekuitgever Henri Mosmans aan de Kerkstraat 53 noemde men ook wel ‚de Mospietjes’ of de dames Mosmans omdat zij gedrieën zo precies en parmantig door de stad stapten. De bovenste is witheer en van links naar rechts Alfons organist, Albert componist en Jan stadsarchivaris en schrijver. De karikatuur daterend van 1948 bij de Kerkstraatfeesten, is getekend door Jan Bouman, broer van Gijs, de eigenaar van Bouman van Bergen in die jaren. Dagelijks vielen Het Huisgezin en de Bossche krant, ofwel de Provinciaal Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, gevestigd aan de Kerkstraat, op de mat. Directie en hoofdredactie waren bevriend met vader. Omdat we die Bossche krant het gezelligst vonden hebben we op een gegeven moment Het Huisgezin opgedoekt. Er stond toch hetzelfde in. Het had vast iets met bezuinigen te maken. In de crisisjaren voor de oorlog maakten vader en moeder natuurlijk ook moeilijke jaren door. Als kind merkte je er beslist niets van. Of je nu een of twee keer per jaar schoenen en een nieuw pak kreeg. En je was al gauw blij met een ijsje van vijf cent. Ze hield keurig een huishoudboekje bij. Zaterdagavond als de zaak dichtging gaf vader haar het weekgeld. De ene keer royaal, de andere keer wat krapper, naar gelang de lopende gelden. Ik zie haar nog elke avond het boekje invullen: één ons rookvlees twaalf cent, brood 26 cent. Het werd keurig opgeteld. Ontgroening Als één van de kinderen verliefd raakte en met een minnaar thuis kwam dan werd die heel kritisch bekeken. Vreugde als dochters een vrijer meebrachten, omdat ze straks geborgen kon zijn. Bij de jongens die een meisje leerden kennen, lag de situatie anders. Ze werden beoordeeld of ze braaf katholiek waren. Nieuwelingen werden ontgroend, zo van hoever kunnen we gaan met pesten, of: heb je gevoel voor humor. En als die of gene de deur uit was, dan smiespelden we onder elkaar: „Goh, dat was ook een boerenlul”. Was het een goeie pief, dan werd ie meteen in het gezin opgenomen. Casino-carriëre In 1967 in de tijd dat ik als t.v.-regisseur bij Wim Bary van de KRO werkte vroeg mr. Rob Lambooy, toenmalige burgemeester, mij in het geheim voor de post van directeur van schouwburg het Casino. Pierre Martens was na de nieuwbouw in 1935 als manager aangesteld door de Vereniging Sociëteit Casino, de eigenaresse van de schouwburg. Toen in 1964 de Gemeente het theater kocht bleef Martens lasthebber, maar ging kort na mijn komst met pensioen. Het eerste wat Pierre (Martens) zei toen ik in 1967 binnenstapte: „Wat je ook doet, zorg voor de binding met het publiek.” Het was niet mijn bedoeling om aan klasse en clubjes te doen. Met de afschaffing van de loges en fauteuils, de start van een theatercafé en de verkoop van kaartjes via de theatersupermarkt begon de klantenbinding voor een open theater. In 1981 adviseerde mijn huisarts mij rust te gaan nemen. Ik had jaren in een te hoog tempo gedraaid. Bij een tweede onderzoek, op mijn zevenenvijftigste, drongen internist en bedrijfsarts erop aan een afkeuring te accepteren. Het was wel eventjes raar, maar ik heb er achteraf geen spijt van dat het zo is gelopen.

58

„Stadsgezichten” een Bosch' album (1990) 57-58